Egzama Nedir?
Egzama deride kuruluk, kızarıklık, kepeklenme ya da içi su dolu kabarcıklar ve sulanma ile seyreden iltihabi, kaşıntılı bir deri hastalığı grubudur. Egzama ve dermatit çoğunlukla birbirinin yerine kullanılan iki terimdir. Egzama en sık görülen deri hastalıklarından biridir; bebeklik döneminden ileri yaşa kadar her yaşta görülebilir.
Bulaşıcı değildir. Kişinin kendi iç yapısına ve çevresel etmenlere bağlı olarak ortaya çıkar.
Egzama Türleri Nelerdir?
Egzama ekzojen (dış etmenlere bağlı) ve endojen (iç etmenlere bağlı) olarak sınıflandırılabilir.
Deriye temas eden bir maddenin allerjk bir reaksiyona yol açması ile oluşan allerjik temas egzaması veya tahrişe neden olması ile ortaya çıkan iritan temas dermatiti en sık görülen ekzojen egzamalardır. Güneş (ultraviyole) ve ilaçlar da egzamaya neden olabilir. Endojen egzamalar içinde atopik dermatit ve seboreik dermatit başta gelir; ayrıca numuler dermatit, liken simplekskronikus, dishidroz ve staz dermatiti de bu grupta yer alır. Her ne kadar esas olarak iç faktörler ile ilişkili olsa da endojen egzamaları tetikleyen birçok dış etmen vardır, örneğin kuru hava, sıcak banyo, tahriş edici kimyasal maddeler gibi.
Bunun dışında egzamalar süreleri bakımından akut ve kronik egzama olarak ayrılır.
1) Atopik dermatit: En yaygın egzama türüdür. Çoğunlukla bebeklik veya çocukluk döneminde başlar. Hastaların aşırı reaktif immün sistemleri vardır ve iç (örneğin psikolojik stres) ve dış etmenlerle uyarılma deride iltihaba neden olur. Ayrıca hastaların bir bölümünde derinin koruyucu tabakasının işlevini bozan genetik bir bozukluk vardır.
2) Seboreik dermatit: Cildin saçlı deri ve yüz gibi yağlı bölgelerinde görülür. Oluşumunda mevsim değişiklikleri, genetik yatkınlık, stres, deri florasında bulunan Malassezia mantarı rol oynar.
3) Dishidrotik egzama: Eller ve ayaklarda kaşıntılı küçük kabartılar ve su toplamaları şeklinde görülür. Aşırı terleme, sigara, metal allerjileri, stres, mevsim değişimi rol oynayan etmenler arasındadır.
4) Numuler (diskoid) egzama: Kol ve bacaklarda yerleşen para şeklinde yuvarlak, sulantılı veya kuru çok kaşıntılı lezyonlar görülür. Atopik yapı, deri kuruluğu, ilaç allerijsi, temas maddelerine duyarlılık sorumlu olabilir.
5) Staz dermatiti: Bacaklardaki venöz dolaşım yetmezliğine bağlı olarak ortaya çıkar.
6) Liken simplekskronikus (nörodermatit): Şiddetli kaşıntı ve kaşıma döngüsü sonucu gelişir. Özellikle elin kolay ulaştığı, ense, bacak alt kısmı gibi alanlarda olur. Stres çok önemli bir etmendir.
7) Kontakt dermatit: Allerjik temas dermatiti nikel, krom, parfüm, boya gibi birçok kimyasal maddeye karşı duyarlanma gelişimi ile ortaya çıkar. İrritan temas dermatiti ise, derinin koruyucu tabakasının aşınmasına neden olan asitli maddeler, deterjan, yağ çözücü vb temasına bağlıdır.
Egzama Belirtileri Nelerdir?
Kaşıntı egzamanın en belirgin belirtisidir. Akut egzamalarda kızarıklık, ödem, küçük su toplamaları, sulantı, kabuklar görülür. Kronik egzamada ise deri kuru ve pulludur, kalınlaşma olabilir.
Egzama Nasıl Tedavi Edilir?
Egzama tedavisi kişiye özel bir yaklaşım gerektirir. Hastanın yaşına, egzamanın türü, şiddeti ve yaygınlığına göre farklı tedaviler uygulanır. Egzamaya yol açan veya tetikleyen etmenlerden kaçınılması, deri kuruluğunun giderilmesi için uygun nemlendiriciler kullanılması gerekir. Kortizon ve diğer etkin maddeleri içeren krem ve losyonlar, ağızdan kullanılan ilaçlar ve ışık tedavileri hastalığın şiddetine göre uygulanır.
Tedavi planı dermatolog tarafından belirlenmeli ve hasta düzenli olarak izlenmelidir. Egzamanın zaman zaman tekrarlayabileceği, uyaranlardan kaçınmanın hastalık kontrolünde önemli olduğu hastaya anlatılmalıdır.
