İnme sadece gelişmiş ülkelerde değil, tüm dünyada da koroner kalp hastalığı ve tüm kanserlerin ardından üçüncü sıklıkta gelen ölüm nedenidir. İnme “önlenebilir” ve “tedavi edilebilir” bir hastalıktır.
İnme İnsidansı ve İnme Prevalansı
- İnme insidansı; Ortalama olarak bir yılda, her 1000 kişide 2 yeni inmenin ortaya çıktığı hesaplanmıştır.
- İnme prevalansı; Bir toplumda yaşayan ve inme geçirmiş olan insanların oranı olarak tanımlanır ve %3 civarındadır.
Ülkelerin gelişmişlik düzeyine göre değişkenlik göstermekle birlikte, inmeli hastaların yaklaşık %20’si erken dönemde olmak üzere %30’u bir yıl içinde ölmekte, yaşayanların üçte biri de günlük işlerinde başkalarına muhtaç olarak yaşamlarını sürdürebilmektedirler. Böylece inme, toplumda üçüncü en sık ölüm nedeni olmasının yanı sıra, erişkinlerde ilk sırada gelen maluliyet nedenidir.
Nörolojik hastalıklar nedeniyle hastaneye yatan olguların yarısından fazlasını inmeli hastalar oluşturmaktadır. Ülkemizde yılda yaklaşık 45.000 kişinin inme nedeniyle hayatını kaybettiği düşünülmektedir. Nüfusu giderek yaşlanan ülkemizde de inmenin çok önemli ve önlenebilir bir sağlık sorunu olduğu açıktır.
İnme Nedir?
Beyin damarlarının tıkanması veya kanaması sonucu vücutta oluşan fonksiyon kaybını tanımlar. Her beş inmeden dördü damar tıkanmasına, biri de beyin içine olan kanamalara bağlıdır. Tüm inmeler içinde beyin infarktı %80 (%70-85), İntraserebral Kanama %15 (%7-15) ve Subaraknoid Kanama ise %5 (%2-8) oranında görülür.
Akut İnme Nedir?
Yüzde kayma, bir vücut yarısında uyuşma veya güçsüzlük, konuşmada ve/veya görmede bozulma, baş dönmesi ve dengesizlik gibi bulgular inme düşündürmelidir. İnme ani gelişen bir tablodur ve tedavisi de hızla yapılmalıdır. Bu amaçla ülkemizde “İnme Merkezleri” oluşturulmuştur. İnme şüphesi olan hasta için mutlaka 112 aranmalı ve hızla bu merkezlere ulaştırılması sağlanmalıdır.
İnme; kalp krizi ile aynı aciliyet seviyesindedir.
İnmenin Önlenmesi (İnme profilaksisi)
Özellikle yüksek risk altında olan bireylerde inmeyi önlemek için kullanılan stratejiler ve tedavileri ifade eder. Önleme yaklaşımı inme türüne ve bireyin risk faktörlerine göre farklılık gösterebilir.
Risk Faktörü Yönetimi ve Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
- Hipertansiyon; Yüksek tansiyonu kontrol edilmelidir.
- Diyabet; Kan şekeri seviyelerini etkili bir şekilde yönetilmelidir.
- Hiperlipidemi; Kolesterol seviyelerini düşürmek için gerekli ilaçları kullanılmalıdır.
- Obezite; Meyve, sebze, tam tahıllar açısından zengin ve doymuş, yağ ve şeker açısından düşük, kalp sağlığına uygun bir diyet teşvik edilmelidir.
- Sigara; İnme riskini önemli ölçüde artırdığı için sigara kullanılıyorsa bırakılmalıdır.
- Fiziksel Aktivite; Haftada en az 150 dakika orta düzeyde aerobik aktivite hedefleyerek düzenli egzersizi teşvik edilmelidir.
- Orta Düzeyde Alkol Tüketimi; Alkol alımı orta düzeylerle sınırlanmalıdır.
- Uyku; Sağlıklı bir uyku düzenini sağlanmalı ve uyku apnesi varsa tedavi edilmelidir.
- Kardiyak Durumların Yönetimi; Atriyal fibrilasyon, kalp yetmezliği ve koroner arter hastalığı gibi durumlar, inme riskini azaltmak için uygun şekilde yönetilmelidir.
Medikal tedaviler;
- Antiplatelet Tedavisi: Geçici iskemik ataklar (TIA) veya küçük felçler öyküsü olan bireylerde, gelecekte felç riskini azaltmak için antiplatelet ilaçlar reçete edilebilir.
- Antikoagülasyon Tedavisi: Atriyal fibrilasyon (AF) hastalarında, iskemik felce yol açabilecek pıhtı oluşumunu önlemek için antikoagülanlar kullanılır.
Girişimsel tedaviler; Bazı durumlarda, önemli karotis arter stenozu olan hastalar için karotis endarterektomi veya stentleme gibi cerrahi ve girişimsel seçenekler düşünülebilir.
İnme Profilaksisi İçin Bireyselleştirilmiş Yaklaşımlar Nelerdir?
Belirli risk faktörlerine, tıbbi geçmişe ve genel sağlık durumuna göre bireye göre uyarlanmalıdır. Hastaların kapsamlı bir inme önleme planı geliştirmek için sağlık hizmeti sağlayıcıları ile yakın bir şekilde çalışmaları, Hedefe Yönelik Düzenli Sağlık Taramaları yaptırmaları esastır.
Etkili inme profilaksisi, tıbbi yönetim, yaşam tarzı değişiklikleri ve düzenli izlemenin bir kombinasyonunu içerir.
Erken müdahale ve önleyici stratejilere uyum, inme riskini önemli ölçüde azaltabilir ve genel sağlık sonuçlarını iyileştirebilir.
Kaynakça
- Türkiye’de İnme Epidemiyolojisi ve Yakın Gelecek Projeksiyonu: Küresel Hastalık Yükü Çalışması Türkiye Verilerinin Analizi,Mehmet Akif Topçuoğlu (Stroke Epidemiology and Near Future Projection in Turkey: Analysis of Turkey Data from the Global Burden of Disease Study): Turk J Neurol 2022;28:200-211
- Beyin Damar Hastalıklarında tanımlar, sınıflama, epidemiyoloji ve risk faktörleri Oğuzhan Çoban, Esme Ekizoğlu, http://www.itfnoroloji.org/svh/bdhtanimlar.htm,18.10.2019
- T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Araştırma, Geliştirme ve Sağlık Teknolojisi Değerlendirme Dairesi Başkanlığı Akut İskemik İnme Tanı ve Tedavi Rehberi (Versiyon 1.0) T.C. Sağlık Bakanlığı Yayın Numarası: 1152 ISBN: 978-975-590-745-1
- 2021 Guideline for the Prevention of Stroke in Patients With Stroke and Transient Ischemic Attack: A Guideline From the American Heart Association/American Stroke Association, Stroke Volume 52, Number 7 https://doi.org/10.1161/STR.0000000000000375
