- Kondromalazi Patella (Koşucu Dizi) Nedir?
- Kondromalazi Patella Neden Olur?
- Kondromalazi Patella (Koşucu Dizi) Genetik Olabilir Mi?
- Kondromalazi Patella (Koşucu Dizi) Belirtileri Nelerdir?
- Kondromalazi Patella Evreleri Nelerdir?
- Kondromalazi Patella Tanısı Nasıl Konulur?
- Kondromalazi Patella (Koşucu Dizi) Nasıl Tedavi Edilir?
- Kondromalazi Patella İçin Kimler Risk Altındadır?
Kondromalazi Patella (Koşucu Dizi) Nedir?
Halk arasında daha yaygın bilinen adıyla koşucu dizi (Patellofemoral Ağrı Sendromu), özellikle koşucular ve aktif sporcularla birlikte herkeste sıkça görülen bir diz rahatsızlığıdır. Diz kapağı (patella) ile uyluk kemiği (femur) arasında meydana gelen aşırı sürtünme ve kıkırdak hasarı sonucu ortaya çıkar.
Kondromalazi Patella Neden Olur?
Diz kapağının uyluk kemiği üzerinde düzgün bir şekilde hareket etmemesi sonucu ortaya çıkar. Bu durum, genellikle dizdeki kas dengesizlikleri, yanlış hizalanma, aşırı kullanım ve tekrarlayan stres gibi faktörlerden kaynaklanır. Özellikle koşma, zıplama veya merdiven çıkma gibi dizin sıkça kullanıldığı aktiviteler, Kondromalazi Patella riskini artırabilir. Ayrıca, uygun olmayan ayakkabı seçimi ve yanlış koşu tekniği de bu rahatsızlığın gelişimine katkıda bulunabilir.
Kondromalazi Patella (Koşucu Dizi) Genetik Olabilir Mi?
Genetik faktörlerle ilişkili olabilir, ancak doğrudan bir genetik hastalık olarak sınıflandırılmaz.
Genetik faktörler, diz kapağının hizalanmasında ve eklem stabilitesinde rol oynayan kemik yapısı, kas gücü ve bağ dokusu özelliklerini etkileyebilir. Örneğin, bazı kişilerde diz kapağının femur üzerindeki yolunu etkileyen yapısal farklılıklar olabilir. Bu tür yapısal faktörler, diz kapağının eklemde düzgün bir şekilde hareket etmemesine ve sonuçta bu rahatsızlığın gelişimine yol açabilir.
Ancak genetik faktörler tek başına yeterli değildir; çevresel faktörler, yaşam tarzı, spor alışkanlıkları ve yaralanmalar gibi diğer unsurlar da bu durumun gelişiminde önemli rol oynar. Bu nedenle, genetik yatkınlığı olan kişilerin bu durumu önlemek için doğru egzersiz ve yaşam tarzı alışkanlıklarına dikkat etmeleri önerilir.
Kondromalazi Patella (Koşucu Dizi) Belirtileri Nelerdir?
Diz kapağının ön kısmında hissedilen ağrı ile kendini gösterir. Bu ağrı, koşma, merdiven çıkma, uzun süre oturma ve diz çökmeyle şiddetlenebilir. Ayrıca, dizde şişlik, kilitlenme hissi ve diz kapağı çevresinde hassasiyet de yaygın belirtiler arasındadır.
Kondromalazi Patella Evreleri Nelerdir?
Genellikle dört evrede sınıflandırılır.
● Birinci evrede, diz kapağının kıkırdağında yumuşama ve şişme görülür.
● İkinci evrede, kıkırdakta çatlaklar ve düzensizlikler oluşmaya başlar.
● Üçüncü evrede, kıkırdak tabakası daha derin çatlaklar ve lezyonlarla hasar görür.
● Dördüncü ve en ileri evrede ise, kıkırdak tamamen aşınır ve altındaki kemik açığa çıkar. Bu evreler, rahatsızlığın ciddiyetini ve tedavi sürecini belirlemede önemli rol oynar.
Kondromalazi Patella Tanısı Nasıl Konulur?
Hastanın şikayetleri ve fiziksel muayene ile tanısı konulur. Doktor, diz kapağının hareketlerini değerlendirir ve ağrının şiddetini belirler. Tanıyı kesinleştirmek için röntgen, manyetik rezonans görüntüleme (MR) veya artroskopi gibi görüntüleme teknikleri kullanılabilir. Bu yöntemler, kıkırdak hasarının derecesini ve diz eklemindeki diğer olası problemleri ortaya koyarak tanı doğrulanır.
Kondromalazi Patella (Koşucu Dizi) Nasıl Tedavi Edilir?
Tedavisi, semptomların şiddetine bağlı olarak değişmektedir.
Genellikle dizin üzerindeki baskıyı azaltmayı ve diz kapağının doğru hizalanmasını sağlamayı hedefler. Tedavi yöntemleri arasında dinlenme, buz uygulaması, antienflamatuar ilaçlar, fizik tedavi ve cerrahi tedavi bulunur. Ayrıca, destekleyici diz bandajları veya ortezler kullanmak da tedavi sürecini destekleyebilir. Ağrının kontrol altına alınması ve doğru ayakkabı seçimi gibi önlemler, uzun vadede rahatsızlığın yönetilmesine katkı sağlar.
Kondromalazi Patella İçin Kimler Risk Altındadır?
Kadınlarda kas kütlesinin daha az olması gibi diz anatomisindeki farklılıklar nedeniyle rahatsızlığın gelişimi açısından erkeklere oranla daha yüksektir. Risk altında olanlar özellikle sık sık koşma, zıplama veya merdiven çıkma gibi aktivitelerle uğraşan sporcular ve aktif bireylerdir.
Boy uzaması döneminde kemiklerin ve kasların hızlı büyümesi, geçici kas dengesizliklerine yol açabilir ve bu da diz kapağının yanlış hizalanmasına neden olabilir. Bu durum, gençlerin bu sendromu geliştirme riskini artırır.
Op. Dr. Bülent Çapar*
Ortopedi ve Travmatoloji - Spor Cerrahisi
