Skolyoz Nedir?
Skolyoz, omurganın yana doğru anormal bir eğrilik göstermesi durumudur. Genellikle S ya da C şeklinde bir eğrilik olarak görülür. Skolyoz, çoğu zaman hafif bir eğrilik olarak başlasa da, ilerleyebilir ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Skolyoz; omurganın yana doğru 10 derece üzerindeki eğriliğini ifade eden, gerçek anlamda üç boyutlu bir eğriliktir. Her yaşta ortaya çıkabilen ciddi bir omurga rahatsızlığıdır. Çoğunlukla ergenlik döneminde, hızlı büyüme sırasında ortaya çıkmaktadır. Çocukluk döneminde teşhis edilip tedavi edilmemiş skolyozun da erişkinlikte sorun yaratması mümkündür.
Çocuklarda Skolyoz
Çocuklarda skolyoz birkaç başlık altında incelenmektedir.
İlk sırada ve en sık görülen skolyoz tipi idiopatik skolyoz olarak adlandırılır ve nedeni tam olarak bilinmeyen skolyozdur. İkinci sıklıkta nöromusküler skolyoz görülmektedir. Serebral palsi gibi hastalıklar bu grupta yer almaktadır. Üçüncü sıklıkta konjenital skolyoz görülür. Omurganın gelişiminden, kemik anomalilerinden kaynaklanan skolyozdur. Bir başka grup da sendromik skolyoz olarak adlandırılan sendromlara eşlik eden skolyozdur.
En sık görülen tip olan idiopatik skolyoz genellikle ergenlik çağında ortaya çıkar ve çocukların hızlı büyüme dönemlerinde fark edilir. Kız çocuklarında erkeklere göre daha sık görülür. İdiopatik skolyoz yaş grubuna göre infantil (0-2 yaş), juvenil (3-9 yaş), adölesan (10-17 yaş) ve adult (18 yaş ve üstü) olmak üzere gruplara ayrılır. İdiopatik skolyoz için de her yaş grubunda uygulanacak tedavi algoritması farklıdır.
Çocuklarda Skolyozun Belirtileri Nasıldır?
Çocuklarda skolyozun belirtileri arasında omuz ve kalçada asimetri, sırtta belirgin bir çıkıntı veya eğrilik, giysilerin düzgün oturmaması, eğik duruş gibi fiziksel belirtiler yer alır. Nadiren sırt ve bel ağrısı da görülebilir. Skolyozun nedenleri çocuklarda çoğunlukla İdiopatik olmasına rağmen, doğumsal omurga anomalileri, sinir-kas hastalıkları ve genetik faktörler de önemli rol oynar.
Çocuklarda Skolyozun Tedavisi Nasıldır?
Eğriliğin derecesine ve ilerleme riskine bağlı olarak, durumun şiddetine, çocuğun yaşına ve diğer faktörlere bağlı olarak değişebilir. Tedavi planı; aile, çocuk ve omurga cerrahları, fizyoterapistler, fizik tedavi doktorları, psikiyatrist, psikologların olduğu bir ekip tarafından yönetilmelidir.
Hafif skolyoz vakalarında, doktorlar genellikle çocuğun gelişimini izlemeyi tercih eder. Bu izlem sürecinde, omurgadaki eğriliğin ilerleyip ilerlemediği düzenli olarak kontrol edilir. Özellikle çocukların hızlı büyüme dönemlerinde, yani ilk üç yaş ve ergenlik döneminde, doktorlar her üç ayda bir takip yapar. Büyüme tamamlandıktan sonra ise bu kontroller altı ayda bir gerçekleştirilir. Bu sayede, skolyozun ilerleme riski minimuma indirilmeye çalışılır.
Fizik tedavi, skolyozun tedavisinde önemli bir rol oynar. Kasları güçlendirmek ve esnekliği artırmak amacıyla yapılan çeşitli egzersiz programları çocuğun duruşunu düzeltmeye yardımcı olur ve skolyozun ilerlemesini yavaşlatabilir. Özellikle postür (duruş) düzeltme çalışmaları, skolyozlu çocuklar için faydalı olabilir. Düzenli fizik tedavi seansları, skolyoz tedavisinde destekleyici bir yöntem olarak kullanılabilir.
Skolyozun ilerlemesini önlemek amacıyla koruyucu tedaviler de uygulanabilir. Bracing adı verilen özel ortezler, omurgayı destekleyerek skolyozun ilerlemesini durdurmaya yardımcı olur. Bu özel korseler, genellikle çocukların büyüme döneminde kullanılır ve omurganın doğru hizaya gelmesine katkı sağlar.
Skolyoz şiddetliyse veya diğer tedavi yöntemleri etkili olmazsa, cerrahi müdahale düşünülebilir. Büyüme çağındaki çocuklarda cerrahi tedavi omurganın büyümesine izin veren yöntemlerle yapılmalı büyüme tamamlandıktan sonra nihai cerrahi yapılmalıdır.
Erişkin Skolyoz
Erişkinlerde skolyoz, genellikle yaşlanmaya bağlı olarak omurgada meydana gelen dejeneratif değişiklikler sonucu ortaya çıkar. Genç yaşlarda tedavi edilmemiş skolyozun erişkinlikte devam etmesiyle de karşılaşılabilir. Çocukluk çağından gelen doğuştan kemik anomalilerine bağlı olabileceği gibi idiopatik (nedeni bilinmeyen) skolyozun ileri yaşlarda görülen hali şeklinde de olabilmektedir.
Erişkinlerde Belirtiler Nasıldır?
Hastalarda öncelikle bel ve bacak ağrılarının ortaya çıkmasına, yürüme mesafelerinin kısalmasına neden olur. Erişkinlerde skolyozun belirtileri arasında sırt, bel ve bacak ağrısı, yürüme zorluğu ve denge sorunları, omurgada sertlik ve hareket kısıtlılığı, omuz ve kalça asimetrisi gibi sorunlar yer alır. Bu belirtiler, zamanla ilerleyerek yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir.
Erişkinlerde Skolyozun Tedavisi Nasıldır?
Hastanın semptomlarına, skolyozun şiddetine, eğriliğin şekline ve diğer faktörlere bağlı olarak değişir.
Ağrıyı yönetmek için ağrı kesiciler, anti-enflamatuar ilaçlar veya kas gevşetici ilaçlar kullanılabilir. Omurga stabilitesini artırmak, ağrıyı azaltmak ve postürü iyileştirmek için özel fizik tedavi programları ve egzersizler uygulanabilir. Eğer ağrı yoğunsa ve diğer tedavilere yanıt vermiyorsa, omurgadaki ağrıyı azaltmak için epidural steroid enjeksiyonları veya diğer enjeksiyon tedavileri düşünülebilir. Semptomlar şiddetli ise, omurga eğriliği ilerlemişse, diğer tedavilere yanıt vermemişse ve bacaklarda kuvvetsizlik varsa cerrahi müdahale gerekebilir. Cerrahi müdahale, omurga eğriliğini düzeltmek, stabilite sağlamak ve semptomları hafifletmek için yapılabilecek çeşitli prosedürleri içerebilir.
Skolyoz hem erişkinlerde hem de çocuklarda ortaya çıkabilen ciddi bir omurga rahatsızlığıdır. Erişkinlerde ve çocuklarda farklı belirtilerle kendini gösteren bu durum, doğru teşhis ve tedavi yöntemleri ile yönetilebilir. Her durum özeldir ve tedavi planı bireysel olarak belirlenmelidir.
