Nöroşirürji: Sinir Sistemi Cerrahisi
Nöroşirürji uzmanlık dalı; ülkemizde Beyin Cerrahisi, Beyin ve Sinir Cerrahisi, Beyin Sinir ve Omurilik Cerrahisi gibi isimlerle anılmaktadır. Aslında bu kelimenin tam tercümesi "Sinir Sistemi Cerrahisi"dir.
Sinir Sisteminin 3 Temel Dayanağı: Beyin, Omurilik ve Sinirler
Sinir sistemi üç ana bölüme ayrılır: beyin, omurilik ve periferik sinirler. Omurilik, beynin devamı olarak sırt-bel bileşkesine kadar uzanır ve uzuvlara giden sinirler buradan köken alır. Omurga, omuriliği korur ve omurilikten çıkan sinirler, omurgada meydana gelmiş olan deliksi yapılardan geçerek vücuda dağılır. Omurga, Beyin Cerrahisi’nin temel konusudur ve beyin cerrahisi polikliniklerine başvuran hastaların yaklaşık yüzde 70’i omurga ile ilgili rahatsızlıklara sahiptir.
Hangi Hastalıklara Bakar?
Beyin ve Sinir Cerrahisi, sinir sistemi cerrahi hastalıklarıyla ilgilenir ve hem yetişkin hem de çocuk hastalara hizmet verir. Bu bölümler, beyin ve omurilik damar yapılarında bozulmalar, yaralanmalar sonucu gelişebilen kanamalar, bel, boyun ve sırt fıtıkları, tümörler ve travma kaynaklı cerrahi durumların tanı, tedavi ve takibini yapar.
Academic Hospital Beyin, Omurilik ve Sinir Cerrahisi Bölümü
Academic Hospital Beyin, Omurilik ve Sinir Cerrahisi Bölümü; merkezi ve periferik sinir sistemi hastalıklarının cerrahi tedavisi üzerine tam donanımlı uzman kadrosuyla bu alana giren tüm hastalıkların tanı ve tedavileri için hizmet vermektedir.
Uzman Kadro İle Tanı ve Tedavi
Academic Hospital Beyin, Omurilik ve Sinir Cerrahisi Bölümünde verilen hizmetler:
Omurga ve Omurilik Cerrahisi:
| Omurga Kırıkları | Bel, Boyun ve Sırt Fıtığı |
| Omurga Kayması | Bel ve Boyun Kanal Darlıkları |
| Omurilik Tümörleri |
Çocuk Beyin Cerrahisi:
| Spina Bifida | Kafa Şekil Bozukluğu |
| Hidrosefali | Beyincik Sarkması |
| Çocukluk Çağı Beyin Tümörleri |
Periferik Sinir Cerrahisi:
Beyin Kanamaları:
Beyin Tümörleri:
Omurga Cerrahisi
Bel Fıtığı
Bel fıtığı, belde yer alan omurga kemiklerinin arasındaki kıkırdak dokunun dış kılıfının yırtılması ve içindeki yumuşak maddenin dışarı çıkmasıdır. Bu durum omuriliğe veya sinirlere baskı yaparak bel ve/veya bacak ağrısına neden olabilir. Teşhis; muayene ve MR tetkiki ile konur.
Bel fıtığı yaygın bir rahatsızlıktır ve çoğu olguda ameliyat gerektirmez. Birincil tedavi seçeneği hastanın muayene bulgularına göre ilaç ve istirahattir, gerekirse fizik tedavi uygulanır. Bazı hastalar lokal enjeksiyonlardan fayda görebilir. Eğer hasta ağrılarından kurtulamazsa veya kuvvet kaybı gelişirse ameliyat önerilir.
Mikrocerrahi, bel fıtığında standart cerrahi işlemdir. İlgili omur kemiğinde küçük bir pencere açılarak fıtıklaşan disk mikroskop altında temizlenir. Bu yöntemle ameliyat olan hastalar, ameliyattan birkaç saat sonra yürüyebilir ve ertesi gün taburcu edilirler. Mikrocerrahi ile felç olma riski %1'in altında, fıtığın tekrar etme oranı %3’ün altındadır.
Boyun Fıtığı
Boyun fıtığı, diskin dış kılıfının yırtılması ve içindeki yumuşak maddenin dışarı çıkmasıdır. Bu durum omuriliğe veya kollara giden sinirlere baskı yaparak boyun ve kol ağrısına neden olur. Teşhis; muayene ve MR tetkiki ile konur.
Boyun fıtığının çoğu vakası ameliyat gerektirmez. Birincil tedavi seçeneği hastanın muayene bulgularına göre ilaç ve istirahattir. Gerekirse fizik tedavi uygulanır. Eğer hasta ağrılarından kurtulamazsa veya kuvvet kaybı gelişirse ameliyat önerilir.
Standart cerrahi işlem mikrocerrahidir. Boyundan küçük bir kesi yapılarak fıtıklaşan disk mikroskop altında temizlenir ve boşaltılan mesafeye sabit bir kafes veya hareketli bir protez yerleştirilir. Mikrocerrahi ile ameliyat olan hastalar, ameliyattan birkaç saat sonra yürüyebilir ve ertesi gün taburcu edilirler. Felç olma riski %1'in altında olup, fıtığın tekrar etme olasılığı yoktur.
Kanal Darlığı
Omurga kemiklerinin dejenerasyonu ve eşlik eden yumuşak dokulardaki kabalaşmalar, omurga kanalının daralmasına ve omuriliğin sıkışmasına yol açar; bu duruma kanal darlığı denir.
Kanal darlığı belde olursa, bel ve bacak ağrısı, bacaklarda güçsüzlük ve his bozuklukları, yürüyüş mesafesinde azalma gibi şikâyetlere neden olabilir. Boyunda olursa, boyun ve kol ağrısı, his kaybı, el becerilerinde zayıflama ve bacaklarda sertlik gibi belirtiler ortaya çıkar. Teşhis, muayene ve MR tetkiki ile konur.
Kanal darlığı kendiliğinden düzelmez; şikâyetler yaşam kalitesini düşürdüğünde ameliyat önerilir. Ameliyatta sıkışan omurilik rahatlatılır ve gerektiğinde kemikler vida sistemi ile sabit hale getirilerek omurganın kayması engellenir.
Omurga Kayması
Omurga kayması, tıbbi adıyla "spondilolistesis," omur kemiklerinin öne veya arkaya kaymasıdır. 33 kemikten meydana gelen omurgadaki kemiklerden ikisinin kayması, omuriliği ve/veya sinir köklerini sıkıştırarak tedavi gerektirir. Tedavi cerrahi müdahale ile gerçekleşir. Önce sıkışan omurilik ve/veya sinir kökü rahatlatılır, ardından kayan kemikler vida sistemleri ile sabit hale getirilir.
Omurga Kırığı
Omurga kırıkları üçe ayrılır:
1. Travmatik Kırıklar: Trafik kazası, yüksekten düşme gibi durumlara bağlıdır. Omurganın sağlamlığı bozulmuşsa ameliyat gerektirir. Kırık kemik parçaları temizlenir ve vida sistemleri ile sabitlenir.
2. Osteoporotik Kırıklar: Yaşlılarda görülür ve genellikle korse ve istirahatle tedavi edilir. Şiddetli ağrılarda, kemiğe "çimento" enjekte edilerek (kifoplasti veya vertebroplasti) ya da çimento ile güçlendirilmiş vida sistemleri ile sabit hale getirilir.
3. Tümöre Bağlı Kırıklar: Omurga, diğer bölge tümörlerinin başlıca sıçrama noktalarından birisidir. Metastaz tespit edilmesi durumunda biyopsi alınır ve omurganın bütünlüğü bozacak durumlarda ise cerrahi müdahale gerekebilir. Yayılım gösteren ana kitlenin hassasiyetine göre tedaviye radyoterapi eklenebilir.
Çocuk Beyin Cerrahisi
Spina Bifida
Spina bifida, anne karnındaki gelişimin eksik tamamlanması sonucu ortaya çıkan doğumsal omurilik hastalıklarıdır. İki ana gruba ayrılır:
1. Açık Spina Bifida: Omuriliğin açıkta olduğu durumlardır (myeloschisis, myelomeningocele). Bu bebekler yenidoğan döneminde ameliyat edilmelidir. İlk 24 saatte ameliyata alınmaları menenjit riskini düşürür.
2. Kapalı Spina Bifida: Omuriliğin açıkta olmadığı durumlardır (Tethered Cord, Dermal Sinüs Traktı, Diastometamyelia, Diplomyelia). Bu hastalar ciltteki anormalliklerle başvurur ve teşhis MR ile konur. Ameliyat şarttır ancak acil değildir. Omurilik serbestleştirilmezse kuvvet kaybı ve idrar kaçırma gibi durumlar görülebilir.
Hidrosefali
Beyin ve omuriliğin etrafında dolaşan beyin omurilik sıvısının dolaşımı bloke olduğunda, emilimi engellendiğinde veya üretimi arttığında, beyin içindeki sıvı dolu boşluklar genişler ve buna "hidrosefali" denir.
Tedavisi cerrahidir. En sık kullanılan yöntem, beyindeki fazla suyu karın boşluğuna yönlendiren "şant" adı verilen silikon tüp uygulamasıdır. Böylece fazla su, karın boşluğuna ve oradan da idrarla vücuttan atılır. Eğer sebep dolaşım blokajı ise, endoskopik veya mikrocerrahi yöntemlerle blokaj açılabilir.
Kafa Şekil Bozukluğu
Doğduğumuzda kafatası kemiklerimiz arasında ‘sütür’ adı verilen boşluklar bulunur. Kafatası gelişimi bu sütürlere dik olarak gerçekleşir. Eğer bir sütür erken kapanırsa, o hattın gelişimi durur ve diğer hatlardan gelişim artar, bu da kafada şekil bozukluğuna yol açar. Bu duruma "kraniosinostoz" denir.
Kraniosinostoz erken çocukluk döneminde müdahale edilmesi gereken bir durumdur. Aile veya çocuk doktoru şüphelenirse, bir beyin cerrahına başvurulmalıdır. Teşhis, muayene ile konur ve cerrahi öncesi planlama için 3 boyutlu beyin tomografisi çekilir. Tedavi cerrahidir; ameliyatta kapalı sütür/sütürler açılır ve kafatasına yeniden şekil verilir.
Beyincik Sarkması (Chiari Sendromu)
Beyincik sarkması olarak bilinen "chiari" sendromu, kafatasının alt-arka bölgesindeki beyinciğin bir kısmının aşağı sarkarak omurga kanalına girmesidir. Bu durum hem beyinciği hem de omuriliği sıkıştırır. Hastalar baş dönmesi, yürüme dengesizliği, kollarda uyuşma ve elektriklenme şikayetleri ile başvurur. Tedavi edilmezse, bacaklar sertleşir ve yürümek zorlaşır. Teşhis, muayene ve MR ile konur. Tedavisi cerrahidir; kafatasının alt-arka kısmında küçük bir pencere açılır ve gerekirse ilk boyun omurunun arka kısmı alınır, böylece beyincik ve omurilik rahatlatılır.
Beyin ve Omurilik Tümor Cerrahisi
Beyin ve omurilik tümörleri cerrahisi, sinir sistemi tümörlerinin tedavisinde temel yaklaşımdır. İyi huylu tümörler başarılı bir cerrahi ile çıkarıldığında genellikle sorun yaşanmazken, kötü huylu tümörlerde cerrahiden sonra radyoterapi veya kemoterapi gibi ek tedaviler gerekebilir. Kötü huylu tümörlerin seyri genellikle tekrarlamalıdır, ancak cerrahi tümörün hızlı büyümesini önleyerek hastaya zaman kazandırabilir. Beyin, vücudun diğer bölgelerindeki tümörler için metastaz yeri olarak da hizmet verebilir. Tek bir metastaz varsa cerrahi genellikle tercih edilirken, birden fazla metastaz durumlarında radyoterapi ya da radyocerrahi daha yaygın bir seçenek olabilir.
Periferik Sinir Cerrahisi
Periferik sinir cerrahisi, omuriliğimizden çıkıp ellerimize ve ayaklarımıza uzanan sinirlerin tedavisini kapsar. Bu sinirler kazalar sonucu kopabilir, kesilebilir, sıkışabilir veya üzerlerinde tümörler oluşabilir. Günlük hayatta en sık karşılaşılan sorunlarından biri sinirlerin sıkışmasıdır. Bu tür durumlarda hasta genellikle sıkışan sinirin beslediği bölgede ağrı, uyuşukluk ve kuvvet kaybı yaşar. Bu sorunlar sıklıkla bel ve boyun fıtığı ile karıştırılabilir, bu yüzden doğru teşhis için muayene ve EMG gibi tetkikler önemlidir. Tedavi genellikle cerrahidir ve çoğu zaman lokal anestezi altında yapılan mini-cerrahilerle sinir sıkıştığı yerden kurtarılır. Günümüzde, kalçadan yapılan enjeksiyonlara bağlı siyatik sinir hasarları da zaman zaman görülebilir. Bu durumlarda erken müdahale önemlidir; eğer sinir tamamen zarar görmemişse, ilk 72 saat içinde yapılan müdahalelerle kısmi veya tam bir iyileşme sağlanabilir. Ancak siyatik sinir cerrahisi büyük bir cerrahi müdahaledir ve dikkat gerektirir.
